Porady

Niemal każdy z nas posiada aparat fotograficzny. Z reguły jest to „kompakt” za około 300-600 zł. Wielu z nas po dłuższym użytkowaniu zaczyna się zastanawiać czy można poprawić coś w jakości, formie wykonywanych zdjęć, żeby móc cieszyć się oglądając album ze zdjęciami, czy powiększone zdjęcie, wiszące na ścianie i zdobiące nasz salon. W niniejszym poradniku postaramy się pokrótce wyjaśnić kilka kwestii, które mogą pomóc Wam ulepszyć fotograficzny warsztat.

Podstawowe pojęcia:

Ekspozycja – czyli ilość światła padającego na matrycę, w przypadku aparatu cyfrowego (w aparatach analogowych, rolę matrycy spełnia film) niezbędna do wykonania dobrego zdjęcia. Poprawną ekspozycję uzyskuje się poprzez dobór odpowiedniej przysłony i czasu naświetlania. Aparaty fotograficzne, mogą mieć do wyboru kilka trybów pracy, pozwalających na poprawne ustalenie ekspozycji, są one oznaczone różnymi symbolami:
AUTO – całkowicie automatyczny,
Av (A) – automatyczny z wyborem przysłony,
Tv (S) – automatyczny z wyborem czasu ekspozycji,
P – program, czyli tryb automatyczny, ale dający możliwość zmiany pewnych parametrów
M – manual, czyli tryb w którym ręcznie ustawiamy czas, przysłonę i inne parametry.Istnieją też, w zależności od producenta i rodzaju aparatu fotograficznego, tryby nocny, krajobrazowy, sportowy, portretowy itp.
Na samym początku przygody warto zacząć od AUTO lub P, a na koniec pozostawić tryb M, gdyż z pewnością nie będzie łatwe prawidłowe ustawienie parametrów ekspozycji dla całkowitego amatora. Automatyczna kontrola ekspozycji może szybko pomóc autorowi zdjęcia uzyskać efekt prawidłowego naświetlenia zdjęcia, czyli np. brak tzw. „przepaleń” czy zbyt ciemnego efektu po naciśnięciu spustu.

Balans bieli (WB) – czyli czynnik decydujący o tym, jakie kolory będzie miało nasze zdjęcie – czy będą one identyczne jak te, które widzimy w rzeczywistości. Innymi słowy, jeśli wykonane zdjęcie (plik cyfrowy) odbiega kolorystycznie od fotografowanego obiektu, należy posłużyć się funkcją balansu bieli. Odstępstwa takie wynikają z niedoskonałości aparatów fotograficznych, które w przeciwieństwie do ludzkiego oka nie są w stanie w pełni skompensować dominanty barwnej, jakie dają różne źródła światła. Ten sam kolor oświetlony różnym światłem na wykonanym zdjęciu wychodzi odmiennie.
W aparatach fotograficznych mamy, w związku z tym, zazwyczaj do wyboru:
AWB – automatyczny balans bieli, a także ustawiania balansu bieli na
dzień słoneczny,
dzień pochmurny,
lampę błyskową,
światło żarówek,
światło świetlówek (jarzeniówek),
oraz tryby manualne.
Ustawienia te pomagają, ale nie eliminują całkowicie niekorzystnego koloru światła, które oświetla fotografowany obiekt.

Z najprostszych rad, pozwalających uzyskać poprawną kolorystykę zdjęć:

• można zrobić próbę, robiąc zdjęcie białej kartce, przedmiotowi i porównując efekt z oryginałem, nasz balans bieli ustawiamy / wybieramy do całej sesji fotograficznej tylko raz,
• starajmy się unikać światła jarzeniówek, w większości przypadków efekt będzie mocno przekłamany,
• do mini sesji (np. domowych) można zakupić lampy świecące na biało, a robiąc zdjęcia przedmiotom np. do własnych aukcji sprzedażowych lub sklepów internetowych niezbędny jest namiot bezcieniowy, cały taki zestaw nie jest wcale drogi, prosty zestaw to koszt od około 180zł.
• robiąc zdjęcie portretowe np. twarzy dziecka, warto czasem rozproszyć światło (np. stosując cieniutką firankę nałożoną na lampę błyskową, efektem może być gładka skóra i piękny portret zdobiący nasz album,
• zawsze staramy się pamiętać, że w zależności od otoczenia WB trzeba dopasować na nowo.

Statyw – im ciemniej, tym trudniej w dużym uproszczeniu, czyli trzymając aparat w dłoni mamy duże prawdopodobieństwo uzyskania efektu tzw. „poruszonego” zdjęcia. Statyw i umiejętność posługiwania się nim może nam ułatwić zapanowanie nad tym nieproszonym efektem, a podobnie jak w przypadku lamp i namiotu bezcieniowego koszt także nie jest zbyt wygórowany i jednorazowy. Przy zakupie trzeba jednak pamiętać, że oferowane często np. w marketach statywy są często niskiej jakości i mogą nie spełniać swojej funkcji, przed zakupem trzeba sprawdzić czy są stabilne i dość ciężkie.

Przysłona – część w aparacie, którą dobrze znamy, nachodzące na siebie metalowe elementy decydują ile światła wpuszczamy na matrycę / film aparatu. Regulacja tego parametru pozwala nam kontrolować ostrość, zarówno fotografowanego obiektu, jak i tła otaczającego nasz obiekt.

Najczęściej występujące wartości przysłony: 1,4 - 1,8 - 2,8 - 3,5 - 4 - 5,6 - 8 - 11 - 16 - 22 itd. Im niższa jest dolna wartość przysłony, tym obiektyw jest jaśniejszy i lepszy. Ustawiając małą wartość przysłony, np. 2,8 możemy skrócić czas naświetlania w stosunku do ustawienia przysłony na wartość np. 5,6 aż czterokrotnie.

f – to najczęstsze oznaczenie przysłony w naszych aparatach. Wybór spośród różnych automatycznych trybów ekspozycji, typu krajobraz, portret, sport pozwala aparatowi automatycznie dobrać odpowiednią wartość przysłony.

Czas naświetlania – czyli otwarcia migawki liczonego w ułamkach sekundy, zwykle to wartości:1/1000, 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8, 1/4, 1/2, gdzie np. 1/2 to połowa sekundy.W zależności od doboru czasu, jego ilość pozwoli rejestrować obraz statyczny bądź ukazać ruch fotografowanego obiektu.
Robiąc zdjęcie np. nocnej panoramy naszego miasta ustawimy bardzo długi czas otwarcia np. minutę. Pamiętajmy jednocześnie o statywie i ustawieniu samowyzwalacza zapobiegając dotknięciu sprzętu, do takich zdjęć niezbędna jest cierpliwość i wiedza nabyta po wielu próbach dająca ostatecznie wymarzony efekt.

Głębia ostrości – to parametr określający zakres odległości, w którym fotografowane obiekty będą ostre na wykonanym zdjęciu. Duża głębia ostrości powoduje, że zarówno pierwszy, bliski plan zdjęciowy jak i oddalone tło będą ostre. Uzyskuje się to stosując dużą wartość przysłony, np.16 lub 22. Mała głębia ostrości powoduje, że ostry na zdjęciu będzie tylko obiekt, na który nastawimy ostrość (odległość). Bliższe i dalsze obiekty będą mniej lub bardziej nieostre / rozmyte. Uzyskuje się to stosując małą wartość przysłony, np. 1,8
Głębia ostrości zależy także od:
ogniskowej obiektywu – im większa jej wartość, np. 200mm – tym mniejsza głębia ostrości, większą więc głębię ostrości uzyskamy w przypadku ogniskowej 35mm, czyli szerszym kącie widzenia obiektywu,odległości na jaką nastawimy ostrość – im bliżej, tym mniejsza głębia ostrości.

Czułość ISO – wyraża czułość / wrażliwość na światło matrycy naszego aparatu cyfrowego, podobnie do czułości na światło filmu w aparatach analogowych. W aparatach cyfrowych można wybrać czułość Auto, lub ręcznie wartości 50, 100, 200, 400, w niektórych 800, 1600, 3200. Zaawansowane lustrzanki posiadają jeszcze większą czułość ISO, co w zestawieniu z bardzo „jasnym” obiektywem umożliwia wykonanie zdjęć często bez użycia lampy błyskowej nawet w ekstremalnych warunkach. Jednak wybór wyższej wartości czułości ISO powoduje pogorszenie jakości wykonanego zdjęcia. Zakres optymalny nie powinien przekraczać wartości 400, zwłaszcza jeśli będziemy chcieli wykonać w przyszłości duże powiększenie z naszego pliku.

Jak komponować zdjęcie:

Fotografia to sztuka kompozycji, zbiór zasad, które w miarę ich poznania (podobnie jak w przypadku podstawowych pojęć) można wykorzystywać, ale także łamać w celu osiągnięcia zamierzonego celu.

Kadrowanie – pamiętajmy, aby zwrócić uwagę i cierpliwie przeanalizować, jak wygląda nasz kadr, co znajduje się w centrum, a co przy krawędziach naszej kompozycji, która niebawem stanie się zdjęciem i będziemy jako odbitkę wkładać do naszego foto-albumu lub jako powiększenie czy też foto obraz na płótnie zawieszać na ścianie. Opanowanie poprawnego kadrowania zdjęcia wymaga wielu prób oraz trochę artystycznego podejścia do sztuki, jaką jest fotografia. Należy też pamiętać, aby pozostawić odpowiednią ilość luzu pomiędzy fotografowanymi obiektami, a krawędzią zdjęcia, gdyż podczas wykonywania odbitek czy też powiększeń część kadru pozostanie obcięta. Upewnijmy się więc, czy nie utniemy w ten sposób stopy lub co gorsze, głowy naszej pociechy! Odpowiedni kard doda naszemu zdjęciu odpowiednich wartości estetycznych i może mocno poprawić jakość i wyraz naszego zdjęcia.

Podział – dobrze jest na obszarze naszego zdjęcia znaleźć kilka mocnych punktów, a czasem linii, które pomogą nam stworzyć udaną kompozycję. Jest to sztuka dość trudna i wymagająca bardzo podzielnej uwagi, ale taka wiedza zapewnia możliwość wykonania wspaniałego ujęcia każdym aparatem. Sporo nagradzanych zdjęć to właśnie wynik posiadania tejże wiedzy przez autora zdjęć, a nie – nieprawdziwej opinii, że lepszy sprzęt = zawsze lepsze zdjęcia.
Jest bardzo wiele zasad (np. trójpodziału) i zwolenników ich stosowania i warto poszukać interesujących nas zagadnień na niezależnych forach, blogach doświadczonych i życzliwych fotografów.
Prosty przykład – pamiętajmy, że fotografując np. naszą dziewczynę na tle piramid w Egipcie czy zabytkowego, kościoła warto, żeby nie zasłaniała całego kadru (bo marna będzie to pamiątka jako miejsce szczególnych wspomnień) i można ustawić ją np. w prawym dolnym rogu na mniej więcej 1/3 obszaru zdjęcia.

Zdjęcia portretowe i rodzinne – ogólnie staramy się „nie odcinać” fotografowanym osobom stawów, to umowna zasada, ale najczęściej zdaje egzamin. Poza tym umiejscawianie obiektu typowo w środku raczej sprawdza się przy fotografii reklamowej i portretowej, czyli warto dobrze się rozejrzeć co jest wokół i czy sceneria jest korzystna.

Linia horyzontu – pamiętajmy także o prostej linii horyzontu, która będąc często w tle może decydować o miłym odbiorze np. pamiątkowych zdjęć znad morza.

Retusz i obróbka zdjęć – w epoce XXI wieku niesamowitego rozwoju techniki, Internetu dostępność oprogramowania jest 100% dla każdego użytkownika komputera z podłączonym Internetem. Każdy słyszał o Photoshopie i jego niezaprzeczalnej wartości jako narządza do obróbki zdjęć, ale zanim zdecydujemy się na tak wielki wydatek, warto poznać trochę tańsze lub całkowicie darmowe programy.
Gimp – podobnie jak Photoshop umożliwi nam dokonanie sporych poprawek na zdjęciu, które prawie nam się udało, ale troszkę mu brakuje do naszej, pełnej satysfakcji.
Irfan view – podobnie jak przeglądarka Windows otwiera standardowe pliki jpg czy png, ale daje możliwość także poglądu wielu innych mniej typowych formatów, ich edycji zapisu czy kadrowania zdjęcia i kilka innych pomocnych funkcji dla początkujących.
Picasa – firmy Google, automatycznie wyszukuje zbiory znajdujące się na dysku i pozwala na ich uporządkowanie (domyślnie kataloguje obrazy w formatach JPG, TIF, PSD, BMP i RAW (opcjonalnie także GIF i PNG). Program umożliwia także podstawową obróbkę każdego zdjęcia (m.in. korekcję tzw. efektu czerwonych oczu).
Wszystkie programy zarówno płatne i jaki darmowe często są na bieżąco aktualizowane i rozwijane dając nam coraz większe możliwości obróbki zdjęć i wykorzystania ich poszczególnych zalet.

Powyższy poradnik oczywiście nie jest kompletnym kompendium wiedzy, ale opisuje wiele najważniejszych zagadnień, których poznanie i zrozumienie może dać sporo radości początkującym fotografom.
Podsumowując, droga od amatora do mistrza fotografii może być pełna przygód i pozytywnych doświadczeń dających nam radość z realizowania kolejno stawianych sobie celów.

Miłego focenia!!!

Autor: Marcin Janik